Osmanlı İmparatorluğunun çalkantılı son asrında, bir devlet adamının portresi… Kaptan-ı Derya Mahmud Paşa’nın oğlu olan Ahmed Râtib, Bahriye Mektebi’ndeki başarısıyla babasının izinden gitti. II. Abdülhamid’in tahta çıkışıyla sarayın bendegân zümresine dâhil oldu. Padişahın güvenini kazanarak çok kısa süreliğine de olsa önce bahriye nazırı ardından Osmanlı’nın stratejik vilayetlerinden Hicaz’a vali olarak atandı. 15 yıl gibi uzun bir süre görev yaptığı vilayette Mekke emirleri, bedevi şeyhleri ve merkezî hükümetle kurduğu karmaşık ilişkiler, Paşa’yı hem güçlü bir idareci hem de kimi eleştirilerin odağı hâline getirdi. Müşir Ahmed Râtib Paşa’nın hayat hikâyesini merkeze alan bu eser, aynı zamanda geç dönem Osmanlı bürokrasisinin, merkez-taşra ilişkilerinin, hilafet siyasetiyle şekillenen Hicaz idaresinin ve bu dönemin dış politika gerilimlerinin bir panoraması. İngiliz nüfuzu karşısında Mekke emirleriyle kurulan kırılgan ittifaklar, hac organizasyonları, demiryolu projeleri, telgraf hattı tartışmaları ve İttihad-ı İslâm siyasetinin Hicaz’daki yansımaları, Paşa’nın görev süresinde İmparatorluğun karşılaştığı yapısal sorunların izdüşümleri olarak bu anlatıda yerini buluyor. Bir Osmanlı Paşasının Portresi: Hicaz Valisi Ahmed Râtib Paşa (1846-1913), titizlikle derlenmiş arşiv belgeleri, hatırat türü eserler ve dönemin basın kaynakları ile örülen bir biyografi, sadece bir valinin değil, bir devrin hikâyesi…
Yorumlar